Vì là đổi đất lấy hạ tầng nên công trình doanh nghiệp làm cho Nhà nước được định giá cao hơn nhiều lần so với con số thực đầu tư. Mảnh đất được hoán đổi cho doanh nghiệp làm công trình lại được định giá thấp hơn nhiều lần giá trị thực. Do đó, doanh nghiệp được hưởng lợi từ cả hai đầu, lợi nhuận thu được cao gấp 4-5 lần.

Chính vì vậy, ngân sách có thể bị thất thoát hàng nghìn, thậm chí hàng chục nghìn tỷ đồng. Để làm được điều này, dĩ nhiên doanh nghiệp không thể tự mình quyết định hay hưởng trọn. Nhóm lợi ích từ đây mà ra.

Định giá có lợi cho doanh nghiệp

Dường như ông không tin việc thẩm định giá và cho rằng có tiêu cực ở đây?

Thành phố giao khu đất 8-12 Lê Duẩn để làm dự án cao cấp thương mại dịch vụ căn hộ cho thuê. Khu đất này được duyệt giá trị quyền sử dụng đất và công trình trên đất cho 3.400m2 là 621,7 tỷ đồng. Với 2.000m2 đất còn lại, đơn giá cho thuê là 3,5 triệu đồng/m2/năm. Trong khi đó, theo Thanh tra Chính phủ, trên dưới 2.000 tỷ đồng mới là giá trị của khu đất này.

Hay như việc Công ty Tân Thuận bán khu đất 32,2ha cho Công ty Quốc Cường Gia Lai. Sau vài tháng chuyển nhượng, khi Văn phòng Thành ủy cho rằng giá chuyển nhượng thấp hơn giá thị trường, các bên đã điều chỉnh lại với tổng chênh lệch hơn 400 tỷ đồng. Mức giá ban đầu do đơn vị thẩm định mà bên bán thuê đưa ra, mức giá chênh lệch cũng do các đơn vị thẩm định giá báo cáo. Ví dụ này đã cho thấy việc thẩm định giá có cách biệt thế nào.

Theo ông, làm thế nào để chấm dứt nạn trục lợi từ việc giao đất chỉ định?

Theo tôi, với quỹ đất công, cần chấm dứt việc giao đất chỉ định, chỉ định hợp đồng BT. Phải tiến hành đấu thầu công khai và chọn người có năng lực tốt nhất, có thể mang lại hiệu quả cao nhất. Như vậy mới hạn chế việc giao dự án cho công ty thân hữu, định giá khu đất rẻ còn định giá chi phí đầu tư cao. Có không ít những lô đất vàng được chỉ định cho doanh nghiệp theo hình thức BT thay vì thông qua đấu giá. Tôi cho rằng, trong việc này, Nhà nước đã phải chịu thiệt đơn thiệt kép.

Nhiều chiêu trò khi đấu giá

Ông có thừa nhận thực trạng có nhiều chiêu trò khi đấu giá và cuối cùng, đất vẫn rơi vào công ty sân sau hoặc tay người thân lãnh đạo?

Đúng là có rất nhiều mánh khóe trong việc đấu giá. Chẳng hạn, để loại trừ người tham gia, chính quyền đưa ra những điều kiện chỉ phù hợp với công ty sân sau. Hay những đơn vị tham gia đấu giá có quen biết nhau, thỏa thuận và nhường nhau để chia đều các lần đấu giá. Đây là luật bất thành văn mà ai cũng hiểu.

Cũng có tình trạng khi đấu giá, các chỉ tiêu quy hoạch được để ở mức thấp để ít người tham gia, giá trúng thầu vì thế cũng thấp theo. Nhưng sau khi đấu giá xong, doanh nghiệp lại được tăng chỉ tiêu quy hoạch lên. Một vụ đình đám như thế tại đường Lê Thánh Tôn (Tp.HCM) đã xảy ra khoảng chục năm trước. Và khoảng 2 năm trước đây, Hà Nội cũng xảy ra tình trạng này.

Nhưng theo tôi, đấu giá vẫn tốt hơn chỉ định giao đất rất nhiều bởi nó công khai nên có nhiều người tham gia và được giám sát.

Vậy có cách nào để chống lại những tiểu xảo khi đấu giá?

Khi đấu giá công khai, nhiều cá nhân, tổ chức sẽ biết và tham gia. Và khi đó, quy chế bán đấu giá, các chỉ tiêu quy hoạch kiến trúc cũng phải công khai.

Theo tôi, có hiện tượng chính quyền đưa ra quy định để loại bớt nhà thầu, tạo điều kiện cho công ty thân hữu là có. Đó là tại các địa phương, còn tại Hà Nội, Tp.HCM hay các thành phố lớn khác thì điều này rất khó bởi thành phố thu hút nhiều nguồn lực từ khắp các tỉnh, thành và cả nước ngoài. Vì vậy sẽ có nhiều đơn vị đủ năng lực đăng ký, khi đó cuộc đấu giá càng đạt hiệu quả.

Tôi cho rằng, để hạn chế tiêu cực, cần giữ các chỉ tiêu quy hoạch kiến trúc ban đầu. Nhưng điều này không đáng lo vì dân đã giám sát. Chỉ những trường hợp đặc biệt mới can thiệp được việc này, dư luận cũng sẽ lên tiếng.

Xin cám ơn ông!